MEDYTACJE IKONOGRAFICZNE na Jubileusz Chrztu Polski

[ikonnik]

Pragniemy zaprosić wszystkich zainteresowanych ikonopisów do wzięcia udziału w propozycji MEDYTACJI IKONOGRAFICZNYCH realizowanych przez pracownię DROGA IKONY z okazji przygotowań i obchodów zbliżającego się Jubileuszu Chrztu Polski.

Wprowadzenie

W związku ze zbliżającymi się obchodami Jubileuszu 1050. rocznicy Chrztu Polski, przewidzianymi na rok liturgiczny 2016/2017, Komisja Episkopatu Polski zaproponowała dla diecezji polskich realizację duszpasterskiego programu pod hasłem "Przez Chrystusa, z Chrystusem, w Chrystusie. Przez wiarę i chrzest do świadectwa". Program ten ma służyć odnowie wiary chrześcijan i umocnieniu ich postaw wynikających ze zobowiązań chrzcielnych. Ma on być realizowany w blokach tematycznych, odpowiadających kolejnym latom przygotować a także obchodów roku jubileuszowego w następującej kolejności: Rok pierwszy (2014/2014): „Wierzę w Syna Bożego”, z odpowiadającym mu symbolem świecy i światła; Rok drugi (2014/2015): „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię“, którego symbolem będzie krzyż; Rok trzeci (2015/2016): „Nowe życie w Chrystusie “, z towarzyszącymi symbolami wody i białej szaty; Rok czwarty – jubileuszowy (2016/2017): „Idźcie i głoście Ewangelię “, którego symbolami będą olej i namaszczenie. Wpisując się w działania Kościoła w Polsce, Droga Ikony jako środowisko duszpasterskie i artystyczne chce przedstawić własną inicjatywę i pomysł twórczego włączenia się w realizację tego programu.

A. Założenia ogólne

Zgodnie z charakterem działań warsztatów Droga Ikony oraz środowiska wokół nich skupionego, chcemy podjąć szczególną refleksję nad treścią Kerygmatu leżącego u podstaw chrzcielnego wyznania wiary. Refleksja ta miałaby się zrealizować poprzez „medytacje ikonograficzne” obejmujące warsztatową pracę artystyczną z towarzyszącym jej komentarzem teologicznym i duszpasterskim. Nicią przewodnią działań na poziomie merytorycznym będzie tematyka przewidziana w czteroletnim program duszpasterski KEP-u przewidzianym na tę okazję. Celem inicjatywy Drogi Ikony jest wzbudzenie dodatkowego impulsu do głębszego i urozmaiconego w formach przeżycia okresu przygotowań i obchodów Jubileuszu oraz spopularyzowanie oryginalnej metody refleksji nad treściami wiary poprzez działania artystyczne, łączące praktykę modlitwy i głoszenia słowa Bożego poprzez kontemplację ikony.

Na propozycję „medytacji ikonograficznych” składać się mają trzy równoległe działania na każdy rok przygotowań:
1) osobista praca artystyczna twórców w oparciu o określoną tematykę ikonograficzną (wyszczególniona niżej w punkcie B),
2) cykl prelekcji (wykładów, konferencji, katechez) w oparciu o tematy przewodnie zaproponowane przez program KEP-u i odpowiadającą im tematykę ikonograficzną,
3) cykl ekspozycji (wystaw z dedykowanymi spotkaniami), którym towarzyszyć będzie publikacja (katalog prac z tekstami tematycznymi).

Na rok obchodów Jubileuszu (2016/2017) chcemy zaproponować serię ekspozycji syntetycznych, na które składałyby się wybrane ikony z trzyletniego cyklu „medytacji”, opatrzone szerszym komentarzem. Coroczne wystawy jak i ekspozycje w Roku Jubileuszowym chcielibyśmy udostępniać w oparciu o wybrane muzea diecezjalne oraz inne kościelne lub niekościelne ośrodki w Polsce.


B. Szczegółowy program „medytacji ikonograficznych”

Na poszczególne lata działań w ramach „medytacji ikonograficznych” został zaproponowany przez Drogę Ikony określony zakres tematyki ikonograficznej, która – w naszym rozeznaniu – będzie odpowiadała tematom przewodnim i ich symbolice przewidzianym przez program KEP-u na poszczególne lata przygotowań. Na każdy rok wybrane zostały dwa przedstawienia główne – jedno związane z kerygmatycznym wydarzeniem ze Starego i jedno z Nowego Testamentu – oraz przedstawienia z nimi związane.

I. Rok 2013/2014 (od Adwentu do Adwentu) – temat: „Wierzę w Syna Bożego“, symbol: świeca i światło

Wyznanie wiary w Chrystusa jak i wiara w Jedynego Boga związane są z darem łaski, która jest inicjatywą samego Stwórcy i Zbawiciela wobec człowieka. Zatem w tradycji ikonograficznej odpowiadają im wszelkie przedstawienia „epifanijne”, nawiązujące do wydarzeń objawiania się Boga, przekazane przez Stary i Nowy Testament. Dotyczą one przede wszystkim osoby Jezusa Chrystusa, wcielonego Syna Bożego, wszelkich manifestacji chwały Bożej w wydarzeniach teofanijnych ST, postaci i działań Mocy Niebieskich, tj. Aniołów, a także Bożych działań związanych z powoływaniem i utwierdzaniem w powołaniu ludzi przez Niego szczególnie wybranych. Wyznanie wiary w Syna Bożego wyrażane jest więc explicite lub implicite poprzez ikonografię Chrystusa, Maryi Theotokos, Archaniołów, Patriarchów, Proroków oraz Wyznawców i Doktorów Kościoła, nazywanych „oświecicielami wiary”.

Ikonami przewodnimi tego roku będą:
- ST: Objawienie Chwały Bożej Mojżeszowi w Krzewie Gorejącym
- NT: Objawienie Chwały Bożej w Przemienieniu Chrystusa na górze Tabor

Inne przedstawienia ikonograficzne związane z tematyką roku:
- ikonografia Chrystusa: Emmanuel, Mandylion, Pantokrator, Zbawiciel w Mocach, Chrystus Arcykapłan,
- ikonografia Matki Bożej: Oranta, MB „Znak“, MB „Krzew Gorejący“, Hodegetria, Eleusa,
- ikonografia Sofii-Mądrości Bożej (trzy typy: tzw. Nowogrodzka, Jarosławska, Kijowska)
- ikonografia Archaniołów: „Małe deesis” (przedstawienie z Archaniołów z Emmanuelem), Sobór Archaniołów (przedstawienie z Emmanuelem), św. Michał Archanioł Archistrateg (wersja na koniu i stojący w zbroi), św. Archaniołowie Michał i Gabriel z Deesis,
- przedstawienia epifanijne ST: Eliasz karmiony na pustyni przez kruka, Eliasz na rydwanie ognistym, Wizja Ezechiela,
- przedstawienia epifanijne NT: Zwiastowanie NMP, Sen św. Józefa, Spotkanie Maryi z Elżbietą, Spotkanie Pańskie (Przedstawienie Jezusa w świątyni), Pokłon Mędrców, Wjazd św. Rodziny do Egiptu (wypełnienie proroctwa Iz 19,1), Cud w Kanie Galilejskiej, Rozmowa Jezusa z Samarytanką przy studni, Jezus uzdrawia niewidomego od urodzenia, Wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Niewiasty przy pustym grobie, Wniebowstąpienie Chrystusa,
- ikonografia Patriarchów i Proroków ST,
- Powołanie św. Apostołów Jana i Andrzeja, Powołanie św. Piotra Apostoła,
- ikonografia Wyznawców i Doktorów Kościoła.

II. Rok 2014/2015 (od Adwentu do Adwentu) – temat: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię“, symbol: krzyż

Wezwanie do nawrócenia i jego skuteczne podjęcie wiąże się z wydarzeniami paschalnymi, kulminującymi się w wydarzeniu Krzyża. Krzyż jest „narzędziem” naszego zbawienia a oddawanie mu czci jest wyrazem wdzięczności Bogu za Jego miłość, którą nam okazał w swoim Synu. Krzyż jest też w duchowości chrześcijańskiej postrzegany jako „droga“ przemiany „zniszczalnego-śmiertelnego” w „niezniszczalne-nieśmiertelne”, przez sakramentalne zjednoczenie wierzącego z Chrystusem ukrzyżowanym i zmartwychwstałym (por. Ga 2, 19-20; 1 Kor 15, 35-58; 2 Kor 4, 16-18). Krzyż jest znakiem wezwania do nawrócenia oraz symbolem nawracających się i powoływanych z grzechu do łaski, ze śmierci do nowego życia. Symbol krzyża jest również atrybutem męczenników, którzy oddając swoje życie za wiarę w Chrystusa, łączą się z Jego ofiarą krzyżową za nawrócenie świata.
 
Ikonami przewodnimi tego roku będą:
- ST: Mojżesz ukazujący miedzianego węża na pustyni
- NT: Ukrzyżowanie Chrystusa
 
Inne przedstawienia ikonograficzne związane z tematyką roku:
- ikonografia pasyjna: Chrystus z Uczniami w Getsemani, Pojmanie Chrystusa, Chrystus przed Sanhedrynem, Biczowanie Chrystusa, Cyrenejczyk niesie Krzyż Chrystusa, Zawieszanie do Krzyża, Chrystus na Krzyżu (ikona w formie Krzyża), Zdjęcie Chrystusa z Krzyża, Złożenie Chrystusa do grobu, „Nie opłakuj mnie Matko“,

- „Aniołowie oddają cześć Krzyżowi”,

- Św. Jan Chrzciciel - „Anioł Pustyni“,

- ikonografia nawróconych „świętych grzeszników”: św. Maria Magdalena, Powołanie Zacheusza, Powołanie Mateusza Celnika, Powołanie Setnika, św. Dyzma („Dobry Łotr”), Powołanie św. Pawła, św. Krzysztof z Chrystusem na ramieniu,

- Święci Konstantyn i Helena ukazują Krzyż Pański,

- Podwyższenie Krzyża świętego (Święto ortodoksji),

- ikonografia Męczenników (przedstawienia z krzyżami),

- Matka Boża „Nieupijający Kielich“

III. Rok 2015/2016 (od Adwentu do sierpnia 2016) – temat: „Nowe życie w Chrystusie “, symbol: woda i biała szata

Życie w Chrystusie jest możliwe dzięki darowi jaki On sam złożył z samego siebie, jednocząc nas dziś z sobą przez sakramenty inicjacji chrześcijańskiej. „Ciało i Krew“, a więc żywy Chrystus, stają się źródłem nowego życia w jakim codziennie możemy wzrastać przez trwanie w Nim w wierze. Wszystkie wydarzenia, tj. misteria życia Jezusa odnajdują swój skutek również w życiu osoby wierzącej, która duchowo się nimi „karmi“. Narodzenie Chrystusa (oraz Narodzenie i Zaśnięcie Jego Matki, jako symbolu duszy w której rodzi się Zbawiciel i którą On odradza), Chrzest Pański i Zmartwychwstanie – ukazywane w ikonie Zstąpienia do otchłani – realizują się przez wiarę i sakramenty Kościoła jako swoiste anamnesis tj. „przypominanie” i urzeczywistnienie się w życiu każdego nawracającego się. Punktem centralnym tego urzeczywistniania jest Eucharystia, która dla osoby wierzącej staje się nie tylko znakiem ale i realnym jednoczeniem się Chrystusa – a przez Niego Boga w Trójcy Świętej – z człowiekiem, który otrzymuje nowe życie. Świadkami tego „nowego życia w Chrystusie” są Boży posłańcy, którzy w osobach Aniołów i Apostołów głoszą Dobrą Nowinę, i przyczyniają się do budowania wspólnoty Kościoła – mistycznego Ciała Chrystusa.

Ikonami przewodnimi tego roku będą:
- ST: „Gościnność Abrahama“ (Starotestamentowa ikona Trójcy Świętej z małym Chrystusem w kielichu)
- NT: „Wieczerza Mistyczna“ (w wersji Janowej: Chrystus obmywa nogi Apostołów)

Inne przedstawienia ikonograficzne związane z tematyką roku:
- Narodzenie Matki Bożej,
- Wieczerza Mistyczna“ (w wersji synoptycznej: Chrystus z Apostołami przy stole),
- Narodzenie Pańskie,
- Chrzest Pański,
- Wskrzeszenie Łazarza,
- Zstąpienie Chrystusa do otchłani,
- Zesłanie Ducha Świętego,
- Zaśnięcie Matki Bożej,
- Chrystus karmi Apostołów Eucharystią,
- Chrystus Dobry Pasterz
- Matka Boża „Brama Miłosierdzia” (ikona patronacka Roku Miłosierdzia)
- Matka Boża Pocieszenia „Salus Populi Romani” (ikona patronacka Światowych Dni Młodzieży)
- ikonografia „Posłańców Bożych”: Aniołów i Apostołów

C. Zasady uczestnictwa w projekcie “Medytacji ikonograficznych”.

Propozycja skierowana jest do wszystkich ikonopisów, zarówno wyrosłych z Drogi Ikony i biorących czynny udział w naszych działaniach, jak i tych ukształtowanych czy związanych z innymi ośrodkami ikonopisania. Warunkiem podstawowym wzięcia udziału w przedsięwzięciu jest przede wszystkim chcieć osobistego duchowego włączenia się w dzieło przygotowania do Jubileuszu. (Zainteresowani tematem znajdą garść informacji o ogólnych założeniach Programu na stronach Gościa Niedzielnego: http://gosc.pl/doc/1518701.Program-dusz ... ki-2013-14 ).

Niedługo zostanie tu podany link do moduł zapisów, gdzie każdy chętny ikonopis będzie mógł zdeklarować się odnośnie podjęcia osobistej modlitwy i pracy z określonym tematem ikonograficznym (deklaracja nie będzie ona miała charakteru zobowiązania a jedynie wyrażenia woli włączenia się w działania “medytacji ikonograficznych”). Na podstawie tej deklaracji a następnie potwierdzeniu wykonania ikony i przysłania odpowiedniego zgłoszenia, będzie można zgłosić swoją ikonę do dorocznego cyklu tematycznych wystaw organizowanych przez Drogę Ikony. O szczegółach przesyłania zgłoszeń i trybie kwalifikacji oraz warunkach udostępniania ikony do ekspozycji będziemy informować w odpowiednim czasie.

[teresamuszakowska]

Bardzo ciekawa i chwalebna inicjatywa...jeśli mogę to jestem gotowa wziąć w niej udział...

[ikrzeminska]

Oj przyda się to wsparcie modlitewne Najjaśniejszej, przyda. Zgłaszam niniejszym wolę uczestnictwa i poproszę o przydział stosowny do wątłych umiejętności. Wyznam, że naukę ikonopisania zaczełam źeby kiedyś zmierzyć się z tematem przemienienia na górze Tabor, doświadczenie objawionego Chrystusa jego nieziemskiej postaci to jest dla mnie jedna z najważniejszych scen w ewangelii. Na liście tych do napisania jest Sofia czyli Mądrość Boża, to już wpływ zaczytania Bułgakowem, Sołowiowem i Birdiajewem. Poproszę zatem o przydział a jeżeli jest potrzebne inne wsparcie inicjatywy chętnie pomogę.

[Antoni]

Piękna inicjatywa, oby wykwitło z niej jak najwięcej modlitwy jako początkujący nieco boję się ale dołączam z całego serca, najwyżej uzupełni się problemy techniczne modlitwa.

[Krzysztof]

14 kwietnia 2015 roku - 1050 lat.